Der Palen - Medisch Spectrum

Job van der Palen

Ziektes opsporen met een elektronische neus

Net zoals onze neus geuren als benzine en parfum herkent, kan een elektronische neus ook geuren van elkaar onderscheiden. Veel subtielere geuren zelfs, waardoor bepaalde ziekten kunnen worden opgespoord of uitgesloten. Job van der Palen, epidemioloog bij MST, onderzoekt de mogelijkheden van deze methode.

“De uitademingslucht van zieke mensen is anders dan van gezonde mensen”

Job van der Palen
Speciaal getrainde honden worden al jaren ingezet om drugs op te sporen. Andere speurhonden kunnen bepaalde typen kanker ruiken in menselijk urine. Wetenschappers proberen dat kunstje na te doen met behulp van de elektronische neus. Bij MST begint hij rond te snuffelen op verschillende afdelingen, op zoek naar de toegevoegde waarde.

Gevoelige detector

De elektronische neus ruikt aan de uitademingslucht van patiënten, verzamelt alle gegevens en vervolgens herkent een algoritme (bij elkaar horende instructies in een programmeertaal) op de computer patronen die duiden op een bepaalde aandoening. Uitgeademde lucht van zieke mensen is namelijk anders dan van gezonde mensen. “Het gaat erom dat de neus vluchtige stoffen kan ruiken. Alle ziekten waarvan je verwacht dat het effect heeft op je stofwisseling, zou zo’n neus kunnen opsporen. Denk aan longkanker, hartfalen, tuberculose, wondinfecties en darmkanker. Dat zit zo: alles wat met de stofwisseling te maken heeft, komt uiteindelijk in het bloed en al het bloed komt langs de longen. Vluchtige, organische stoffen adem je via de longen weer uit.”

Patroon maken

Hoe weet de neus welke ademgeur bij welke ziekte hoort? “We kijken niet naar stofjes, maar naar patronen. We trainen de neus, vergelijkbaar met hoe een drugshond wordt getraind. Je vraagt allerlei mensen met en zonder een bepaalde ziekte om door de elektronische neus te ademen. Vervolgens zeggen wij tegen het algoritme: wat je nu ruikt, is de ademgeur van iemand met de ziekte of van iemand zonder de ziekte. Door dit veelvuldig te herhalen ontstaat dit patroon.”

Kanker snel uitsluiten

Daarna is het een kwestie van de software kopiëren naar andere neuzen. Je kunt één neus meerdere patronen laten herkennen. Met als resultaat een snellere – binnen 15 minuten heb je een uitkomst – maar vooral minder belastende manier om bepaalde ziekten aan te tonen of uit te sluiten. “De meerwaarde van zo’n neus bij bijvoorbeeld kankeronderzoek vind ik vooral dat je heel snel kunt uitsluiten dat het kanker is.”

Minder mensen doorsturen

Als voorbeeld noemt Van der Palen het darmkankeronderzoek waar mensen boven de 55 jaar een oproep voor krijgen. “Zij leveren ontlasting in. Zit er een streepje bloed in, dan wordt een vrij vervelend kijkonderzoek naar de darmen (coloscopie) uitgevoerd. Uiteindelijk heeft maar één op de twintig van deze doorgestuurde mensen daadwerkelijk darmkanker. Het zou fantastisch zijn als je het aantal onterecht doorgestuurde mensen omlaag kunt brengen. Dat kan wellicht als je de mensen die een positieve uitslag hebben op de ontlastingstest ook een ademtest laat doen.”

Onderzoek naar de neus

“Het is vooral belangrijk om de neus te ‘trainen’ en zoveel mogelijk patronen van uitademing te laten herkennen. We doen nu op grotere schaal verschillende onderzoeken om te kijken of de neus ook daadwerkelijk meet wat die moet meten. Zo testen we 800 mensen met en zonder longkanker. De hoop en verwachting is dat binnen een paar jaar de eerste neuzen bij de huisarts liggen. Dat zou fantastisch zijn.”

E-health en innovatie

Dit interview is gepubliceerd in het magazine dat is uitgebracht naar aanleiding van de de E-health en innovatiemarkt op 30 januari 2020. Dit is een alternatieve Publieksacademie. MST organiseert jaarlijks meerdere publieksacademies; gratis toegankelijke openbare bijeenkomsten. Specialisten informeren de bezoekers over de werking van steeds een ander deel van het lichaam.

Door deze kennis te delen bevorderen wij de gezondheid in de regio en laten wij u kennismaken met de wereld achter ons ziekenhuis en de zorg die hier geboden wordt. Iedereen met een gezonde interesse in de werking van het menselijk lichaam is welkom.

meer...

Naar vacature

Meer vacatures van Mst